بهار یتیمان

و خود حضرت در مورد نیکوکاری می فرماید :

« برترین نیکی و نیکوکاری سرپرستی و تعهّد نسبت به یتیمان است .» ( غررالحکم )

و چه زیبا در وصف امام حسین ( ع ) و امام زمان (ع ) ، در زیارت های آنان عرضه می داریم :

« یاحسین ، تو بهار یتیمان بودی ... » و « سلام بر صاحب الزّمان ، ای بهار یتیمان »

و به خاطر عظمت توجّه به یتیمان در دعای روز هشتم ماه رمضان از خداوند می خواهیم :

« خداوندا در این ماه صیام ، لطف و رحمت بر یتیمان را روزی من قرار بده »

درزبان  و ادبیات فارسی و عربی ، یتیم به کودکی گفته می شود که پدرش را قبل از بلوغ خود از دست بدهد ، یتیم یعنی انسان پدر مرده ، و به معنای شیئ مفرد و تنها از هر چیز . و درِّ یتیم یعنی مروارید بی مانند و گران بها...

اسلام به خاطر این که بچّه های یتیم ، بسیاری از مواهب را از دست می دهند ، و از محبّت پدر و مادر محروم می شوند ، توجّه و عنایت ویژه به آن ها دارد . به عنوان نمونه :

1 – درآیه ی 2 سوره ی نسا می فرماید :

« و اموال یتیمان را به آنان باز دهید ، و مال پاک و مرغوب آنان را بامال ناپاک خود عوض نکنید و اموال آنان را همراه با اموال خود نخورید که این گناهی بزرگ است . »

2 – ودر آیه ی 10 سوره ی نسا می خوانیم :

« در حقیقت کسانی که اموال یتیمان را به ستم می خورند جز این نیست که آتشی در شکم خود فرو می برند و به زودی در آتشی فروزان درآیند . »

3 – و در آیه ی 8 سوره ی دهر (هل اتی ) ( انسان ) در وصف اهل بیت (ع ) می فرماید :

« و به پاس دوستی خدا ، بینوا  و یتیم و اسیر را طعام می دادند ...»

در روایات گوناگونی هم عنایت خاصّی به حرمت وکرامت یتیمان شده است . از جمله :

امام باقر(ع ) درسخنی به جابربن یزید جعفی می فرمایند :

« ای جابر ، آیا برای شیعه کافی است که فقط قائل به محبّت ما اهل بیت باشد ؟ به خدا قسم شیعه ی مانیست مگر کسی که ... و متعهّد باشد که به همسایگان فقیر و مسکینان و ضرردیدگان و یتیمان نیکی کند ... » ( المسترشد 523 )

و امام صادق (ع ) می فرمایند :

« هرگاه فرزند یتیمی گریه کند ، عرش خدا به لرزه در می آید . پس خداوند بزرگ می فرماید : چه کسی این بنده ی مرا که در کودکی پدر و مادر او  را گرفته ام به گریه درآورده است ؟ به عزّت و جلال و بزرگی و شأنم سوگند ، هیچ بنده ی مؤ منی نیست که این یتیم را آرام کند ، مگر آن که بهشت را براو واجب خواهم کرد . » ( من لا یحضره الفقیه 1/ 188 )

و امام علیّ بن ابیطالب ( ع ) که خود بهار یتیمان لقب گرفته در مورد سرپرستان ایتام می فرمایند :

« سرپرستان انسان های یتیم و مسکین نزد خداوند از انسان های باکرامت وبزرگوارند . » ( غررالحکم )

یتیم تر از یتیم :

با توجّه به آن همه عنایت خاص اسلام به مشکلات یتیمان ، امام حسن عسکری (ع ) ، از نگاه خاصّی به بحث ایتام پرداخته اند که قابل دقّت است : امام (ع ) در تعبیرات عمیقی از ابعاد معنوی ، انسان های دور افتاده از امام وپیشوایشان را ، یتیم ، بلکه ( یتیم تر از یتیم ) معرّفی می کنند :

یکی از دغدغه هائی که از بخش کوتاهی از سخنان امام یازدهم شیعه بر می آید، نگرا نی حضرت ازشرایط دوران غیبت فرزند بزرگوارشان برای شیعیان است.

تعبیری که امام برای این جامعه به کارمی برند تعبیر « یتیم ترازیتیم » است.

حال جای این سؤال است که چرا شیعیان در دوران غیبت امامشان یتیم تر از یتیمند؟ و چه باید بکنند؟

امام حسن عسکری(ع) در مضامینی بسیار متین و حسّاس ویژگی های زندگی شیعه را در دوران غیبت فرزندشان این چنین ترسیم می فرمایند:

1ـ یتیم تر از یتیمی که از ناحیه ی پدر یتیم شده آن یتیمی است که از امام زمانش دورافتاده است، و قدرت پیوستن به او را ندارد. درا بتلائات و گرفتاری ها تکلیف شرعی خود را نمی دا ند. آری هرکدام از شیعیان ماکه آگاه به معارف ما باشند و این ا نسان های دورا فتاده از ما و ناآگاه به شریعت ما در کنارآن ها با شند و این شیعیان آگاه آن ها را به راه ما هدایت و ارشاد کنند و تعا لیم دینی را به آن ها بیاموزند همراه ما در بالاترین مراتب بهشت خواهند بود.

(مستدرک وسائل الشیعه جلد17صفحه317)

2ـ  ودر تعبیرات زیبای دیگری می فرمایند :

« آن کس که کفالت یتیمی از ما را به عهده بگیرد که آن یتیم به خاطر غیبت ما از محبّت ما دور ما نده و در علوم ما او را در حدّ خود رشد دهد (آن علومی که ازآن دورمانده) تا این که اورا ارشاد و هدایت کند، خداوند می فرماید: ای بنده ی باکرامت و با بخشش، من بیش تر از تو سزاوار کرم هستم. ای فرشتگان من در بهشت در ازای هر حرفی که این عالم به یتیم آل محمّد آموخته یک میلیون قصر برایش آماده کنید و آنچه که شایسته ی اوست از سایر نعمت ها به آن ضمیمه نما ئید.» (بحارالانوارجلد2صفحه4)

3ـ همان حضرت به فرمایشات امام سجّاد(ع) استناد می فرمایند:

« فضل و برتری کفا لت کننده ی یتیم آل محمد(ص) که از امامش دور مانده، و در سراشیبی جهل گرفتار شده، که او را از جهالتش خارج سازد و اشتباهاتش را تذکّر بدهد، برکفا لت کننده ی یتیمی که فقط خوردنی و نوشیدنی اش را تأمین می کند، مانند برتری خورشید بر ستاره است.» ( بحارالانوارجلد2 صفحه 3)

4ـ  و در عباراتی دقیق می فرمایند :

« وجود یک فقیه آگاهی که یتیمی از ایتام ما اهل بیت(ع) را که از ما و از مشاهده ی ما دورافتاده است، با آموزش آن چه به آن از معارف الهی محتاجند نجات می دهد، بر شیطان سخت تر است از هزار عا بد. زیرا عابد تمام همّت او نجات خود است، امّا این فقیه آگاه علاوه برخود، همّتش نجات جان و روح بندگان خدا است تا آن ها را از دست شیطان و اطرافیانش نجات بدهد و این ا نسان نزد خدا از هزار هزار مرد عابد و زن عابد برتراست.» (بحارالانوارجلد2صفحه 5)

5ـ در عبارتی دیگر امام(ع) از امام رضا(ع) نقل قول می فرمایند:

« روز قیامت به انسان عابد گفته می شود شما انسان خوبی بودی، همّت تو نجات خودت بود و مردم هم زندگیت را تأمین می کردند، می توانی وارد بهشت شوی ... امّا آگاه باشید که فقیه آگاه کسی است که خیر او بر مردم جاری است و آن ها را از دست دشمنان عقیدتی شان نجات می دهد و نعمت های بهشت خدا را برای مردم بازگو می کند و رضای الهی را برایشان فراهم می سازد. درآن جا به فقیه گفته می شود: « ای کفالت کننده ی ایتام آل محمّد(ص)! ای کسی که دوستان و محبّان ضعیف آل محمّد(ص) را هدایت کردی. در جایگاه خود مستقر شو تا از کسانی که از توهدایت شده و یا تعلیم یا فته اند شفا عت کنی. » آن فقیه می ایستد و با اوگروه گروه تا دهها دسته از کسانی که از او و از شاگردان او و از شاگردان شاگردان او علومش را تا روز قیامت گرفته اند وارد بهشت می شوند. بنگرید فرق دو مقام (مقام عابد و مقام فقیه) تا چه اندازه است» (بحارالانوارجلد2صفحه 6)

6ـ از همان حضرت به نقل قول از امام جواد(ع) آمده است که:

« کسی که سرپرستی یتیمان آل محمّد(ص) را که از امامشان دورافتاده اند و در جهالتشان متحیّرند و اسیر دست شیطان ها و دشمنان ناصبی اهل بیت(ع) هستند به عهده بگیرد و آن ها را از دست شیاطین و دشمنان اهل بیت نجات دهد، و آن ها را از حیرت و سرگردانی خارج کند، و با ردّ وسوسه های شیطانی، آن ها را براند، و باحجّت های الهی و دلائل امامانشان خطر دشمن اهل بیت را از آن ها دور کند، نزد خدا برتر است بر بندگان خدا از برتری آسمان بر زمین و برتری عرش و کرسی و حجاب های نورانی بر آسمان و برتری این انسان ها بر انسان های عابد مانند برتری ماه شب چهارده بر مخفی ترین ستاره در آسمان است.»

( تفسیر امام حسن عسکری 344 )

بنابراین:

1ـ بنا به فرموده ی پیامبرگرامی (ص) « من و علی پدران این امّت هستیم» و به تعبیر دیگری علی(ع) می فرمایند: « امام مانند پدری مهربان است».(بحار25/121)

دور افتادن شیعه در زمان غیبت از امام زمانشان یعنی یتیم شدن آن ها.

2ـ بر اساس فرمایش امام عسکری(ع) این یتیمی آثار نامطلوبی برای جامعه ی شیعه دارد:

حیرت، سردرگمی، ضلالت وگمراهی، هجوم دشمنان، هجمه ی تیلیغات و وساوس شیطا نی، ملامت و سرزنش شدن، به ظاهر فریادرسی نداشتن، طمع دشمنان در غارت حیثیّت، ثروت، ایمان، عزّت و... ایتام آل محمد(ص)، همه بازتاب دوران یتیمی شیعه است.

3ـ با این شرایط سنگین است که در شب های ماه رمضان در دعای افتتاح می خوا نیم:

« خداوندا به تو شکایت می کنیم از فقدان پیامبرمان (که درود تو بر او باد) و غیبت ولیّ زما نمان و کثرت

دشمنانمان و کمی تعدادمان و شدّت فتنه ها بر علیه ما و پشت کردن جامعه از ما ...»

4ـ تکلیف علما، دانشمندان، فقها، کفالت کنندگان امور این ایتام، و ارزش و اعتبار معنوی و آسما نی آن ها مشخّص است و مسلّماً ارزش و اعتبار به این اندازه والا و سنگین، دلیل بر وظیفه و مسئولیت بسیار خطیر آن هاست.

5ـ حال این سؤال مطرح است که در دوران غوغاسالاری و اضطراب و حیرت و... کفالت کنندگان امور ایتام آل محمّد تا کجا ایستاده اند؟ و آیا دوستان ناآگاه و دشمنان زیرک فرصت این کفالت را به آن ها می دهند؟ و آیا فقط عابدان و عارفان والامقام می توانند بار این رسالت سنگین را به دوش بکشند و به مقصد برسانند؟

آری

طیّ این مرحله بی همرهی خضر مکن

و فقط در سایه ی عنایات و یاری پدر امّت، امام زمان(ع) می توان از این دوران پرفراز و نشیب به سلامت گذشت.

السَّلامُ عَلَیکَ یا کَهفَ الحَصینِ

حاجیان