عطر بهار روزگاران در ضیافت نور

ماهی که در آن انسان می آموزد ، دنیا چراگاه گوسفندانی نیست که خوب بخورند تا بخورندشان ، و خوب بنوشند تا بدوشندشان . دنیا جنگل پراز آب و علف و میوه ای نیست که حیوانات مرفّه وبی خیال را پرورش دهد ، دنیا فقط کارگاه تولیدی و شرکت اقتصادی و بانک مالی نیست . وانسان فقط موجودی نیست که تولید کند و مصرف ، ومصرف کند وتولید ، که دنیا مکان انسان شدن و فضای بزرگ تکامل یافتن و جایگاه عظیم و وسیع پرواز کردن و اوج گرفتن است . و این را انسان در کلاس ماه رمضان می آموزد .

و سلام برماه صیام که هدیه ی باارزش خداوند برای خدائی شدن و بارگاه امانت های بزرگ الهی است .

شب ها ی این ماه ، سحرهای نورانی ماه خدا ، فضای عطر آگین زمزمه های علی ( ع ) ، امام حسن ( ع) ، امام حسین (ع ) ، امام سجّاد (ع ) و... و امام زمان (ع ) ... در نخلستان های کوفه و مدینه و... در واژه واژه های دعای ابو حمزه و جوشن کبیر  ودعای افتتاح و ... را باید باگوش جان شنید ، وبا ذرّه ذرّه ی وجود نیوشید ، در آن فضای عطر آگین نفس کشید . و جان و همه ی هستی به جانان سپرد ، که جز قلب ها و دل های آماده و حرم های خدا طنین آن ندا ها را وجدان نمی کنند . وپژواک آن ندا های ملکوتی جز در رواق های بلند دل بیداردلان

انعکاس نخواهد یافت .

رمضان بهار قرآن است ، ثواب خواندن و تلاوت یک آیه در آن ، برابر ختم قرآن است ، قرن ها است در سراسر جامعه ی اسلامی ، در روز ها وشب های این ماه پر برکت ، زمزمه های ملکوتی قرآن فضای آن را معطّر می کند . امّا ...

آیا در ماه رمضان ، ضیافت الهی فقط به وسیله ی قرآن است ، و یا در راستای آن حقیقت دیگری هم مورد توجه و تأکید خداوند و پیامبر (ص ) و امامان معصوم (ع ) بوده است ؟

همگی بار ها شنیده ایم و خوانده ایم که پیامبر خدا (ص) مکرّر فرموده اند :

« من دو ودیعه ی با ارزش و گران بها دربین شما قرار می دهم : کتاب خدا و عترت من ( اهل بیت ع ) که این دو هرگز از یکدیگر جدا نمی شوند تا در نزد حوض کوثر برمن وارد شوند . اگر به هردو تمسّک جوئید هرگز گمراه نخواهید شد »

با عنایت به فرمایشات اساسی و راهبردی پیامبر (ص) و تأکید حضرت ، مسلّماً بهار قرآن ، باید بهار عترت و اهل بیت (ع) باشد .  هم قرآن و هم عترت ، حبل الله المتین اند . قرآن ، سفره ی گسترده ی این ضیافت . و اهل بیت ع مهمانداران از جانب خداوندند .

اگر چه تمام ایام زندگی انسان ضیافت الهی است ، که پیامبر خدا فرمودند :

« هیچ کس از مردم در دنیا نیست مگر این که مهمان است و مال و ثروتش عاریه ، مهمان رفتنی است و عاریه بازگرداندنی » ( مجموعه ی ورّام 1/ 136 )

و در زیارت معصومان ع از روز شنبه به نام رسول خدا (ص) تا روز جمعه به نام امام زمان (ع ) خطاب به آن ها می خوانیم :

« این روز ، روز شما است ، و من در این روز مهمان شما و در پناه شما هستم و شما بهترین مهمانداران و پناه هستید . مرا به مهمانی بپذیرید وپناه دهید . » ( مفاتیح الجنان )

و در دعای عدیله در وصف امام حجّة بن الحسن العسکری (ع ) می خوانیم :

« به برکت وجود او مخلوقات روزی می خورند ، و به وجود او زمین و آسمان ها ثابت و مستقرّند »

و شب های نیمه ی شعبان را شب قدر و شب تقسیم روزی خلائق نامیده اند . 

ولی ضیافت رمضان ، مهمانی ویژه ی خداست که مهمانداران آن برگزیدگان و اولیای معصوم او هستند ، وامروز همه ی مخلوقات در ماه رمضان مهمان خدا با مهمانداری حضرت بقیّة الله الاعظمند .

این مدّعا چگونه قابل اثبات است ؟

سیری در حال و هوای دعاها و مناجات ها ی شبانه و سحر های ماه صیام ، و شب های عظیم قدر ، و حضور فرشتگان دربارگاه با عظمت امام هستی و... همه و همه . نشانه ی این مدّعا است :

1 – درخواست فرج و ظهور قائم آل محمّد (ص):

از جمله اعمالی که در سراسر ماه مبارک رمضان برآن تأکید فراوان شده ، ودردعاها ومناجات های این ماه به آن پرداخته شده است ، دعا برای تعجیل در ظهور و قیام قائم آل محمّد (ص) می باشد . به عنوان نمونه :

الف : از امام صادق (ع ) در مورد اعمال مستحبّی ماه رمضان روایت شده است که فرمودند :

« ... درتمام این ماه منتظر فرج و ظهور قائم آل محمّد (ص) باشید ... » ( مفاتیح الجنان )

ب : در قسمتی از دعای شب ششم این ماه ، از امام باقر ( ع ) نقل شده :

« خداوندا از تو می خواهم ، و ای رحمان از تو طلب می کنم ، که بر محمّد و آل محمّد(ص) درود فرستی ، و در فرج آل محمّد (ص) تعجیل فرمائی ، و گشایش کارهای مارا در فرج و گشایش امور آنان قرار دهی . »

 (ربیع الانام 217 )

ج : از همان حضرت (ع) در فرازی از دعای روز هشتم ماه رمضان از خدا می خواهیم :

« خداوندا از تو می خواهم که برمحمّد و آل محمّد درود فرستی و در فرج آل محمّد تعجیل فرمائی ، و براساس رحمت خودت  فرج مرا با فرج آن ها و فرج هر مرد و زن مؤمنی قرار دهی ای مهربان ترین مهربانان »

 ( اقبال الاعمال 133 )

د : در دعای روز بیست و یکم ماه رمضان ، از امام صادق (ع ) نقل شده که :

« خداوندا از تو می خواهم که برمحمّدواهل بیت او درود فرستی ، و این که اذن فرج به کسی بدهی که با فرج او گشایش امور اولیا و برگزیدگان تو از آفریدگانت خواهد بود . و به وسیله ی او ستمگران را هلاک و نابود خواهی کرد . خدایا ای پروردگار جهانیان ، درفرج آن حضرت تعجیل فرما. » ( ربیع الانام 225 )

قابل توجّه این است که همه ی این دعاها مربوط به ده ها سال قبل از تولّد امام مهدی (عج ) است .

هـ : دربخشی از اعمال روز های ماه رمضان ، صلوات و سلام و درود براهل بیت (ع ) و لعن و نفرین بر دشمنان آن ها مطرح شده و در فرازی از آن چنین آمده است :

« خداوندا درود فرست بر فرزند بزرگوار امام حسن عسکری (ع) امام و پیشوای مسلمانان و دوست بدار آن کس را که حضرت را دوست بدارد ، و دشمنانش را دشمن بدار ، و در فرج آن حضرت تعجیل بفرما » (مفاتیح الجنان )

2 – درخواست تشکیل دولت کریمه :

از جمله درخواست های ما در راستای حضورمان در محضر مقدّس امام زمان (عج ) در ضیافت الهی ، درخواست درک زمان قیام و انقلاب جهانی آن حضرت و تشکیل آن حاکمیّت الهی و همچنین رفع گرفتاری ها و مشکلات مردم دنیا در سایه ی آن دولت باکرامت است . به عنوان شاهد :

الف : در بخشی از دعای افتتاح که در هر شب ماه رمضان خوانده می شود ، ( که محمّدبن عثمان بن سعید نایب دوّم امام زمان ع در زمان غیبت صغری از خود حضرت نقل کرده اند ) ازخداوند می خواهیم :

« خدایا درود فرست برولیّ خود صاحب الامر امام قائم منتظر و او را به سپاه فرشتگان مقرّبت پوشش ده و به روح القدسش مؤیّد بدار ، ای پروردگار عالم .

خدایا اورا دعوت کننده ی به کتاب آسمانی خود ، و قیام کننده و مروّج دین خود قرار ده ، و او را خلیفه ی خود در زمین گردان ، چنان که پیشینیان او را امام و خلیفه گردانیدی ، و او را تمکین ده برای حفظ دینش که مورد پسند تو است . وبیم او را پس از این مدّت تبدیل به ایمنی گردان تا تو را بپرستد و هیچ به تو شریک نیاورد . خدایا او را عز ّت بخش و مارا به ظهورش عزیز گردان ...

خدایا ما از تو امید و اشتیاق داریم که دولت با کرامت آن امام ( ع) را جلوه گر سازی ، و اسلام و اهلش را با آن عزّت بخشی ، و نفاق و اهلش را ذلیل و خوار گردانی ، و مارا در آن دولت حق ، اهل دعوت به اطاعتت و از پیشوایان راه هدایتت قرار دهی ، و به واسطه ی آن بزرگوار به ما عزّت و کرامت دنیا و آخرت عطا فرمائی . خدایا آن چه از حق که مارا با آن آشنا کردی به عمل آن هم وادار کن . و آن چه را که نشناخته ایم به مقام معرفتش برسان . خدایا ، پریشانی مارا به آن امام جمع گردان و پراکندگی مارا به وجود او اصلاح فرما ، و شکاف و تفرقه های مارا اتّحاد بخش و عدّه ی اندک مارا بسیار گردان ، و ذلّت ما را به برکت وجودش بدل به عزّت ساز ، و نیاز ما را بدل به بی نیازی گردان ، و قرض مارا به برکتش ادا فرما و...» ( مفاتیح الجنان )

ب : در اعمال شب بیست و سوّم این ماه در فرازی از دعای امام باقر (ع ) از خدا طلب می کنیم :

« خداوندا به وسیله ی امام مهدی (ع) دین خود و سنّت پیامبرت (ص) را آشکارکن ، تاجائی که هیچ حقی از ترس هیچ کدام از مخلوقاتت مخفی نماند . خدایا من آرزوی دولت با کرامت را از جانب تو دارم که در آن اسلام و اهل آن عزیز،  و نفاق و منافقان خوار و ذلیل شوند . و مرا از کسانی قرار دهی که دعوت به راه اطاعت تو می کنند و پیشوای راه هدایت تو هستند . » ( بحار الانوار 97/ 399)

ج : و در دعای روز عید فطر ، زمان رفتن به سوی نماز عید ، از زبان مبارک امام باقر ع از خداوند می خواهیم :

« خداوندا ، فتح و پیروزی آسانی را نصیب امام زمان (ع) بگردان و او را نصرت و یاری قوی عنایت کن . خداوندا به وسیله ی او دینت را آشکار و سنّت رسولت را ظاهرکن تاجائی که هیچ حقّی از ترس هیچ کدام از مخلوقاتت مخفی نماند .

خداوندا ما آرزوی دولت با کرامت تو را داریم که درآن اسلام و اهلش عزیز ، و نفاق و منافقان خوار شوند . و مارا از کسانی قرار دهی که دعوت کننده ی به اطاعت تو و پیشوای راه هدایت تو باشیم . و در آن حکومت ما را کرامت دنیا و آخرت روزی کنی . » ( ربیع الانام 231 )

د : از جمله اعمال مورد تأکید در ماه رمضان خواندن دعای ( الّلهّمَّ اَدخِل عَلی اَهلِ القُبُور السُّرور... ) بعد از هر نماز واجبی است . با توجّه به مفاهیم زیبای این دعا ، مشخّص می شود که اجابت کامل آن جز در دوران ظهور امکان ندارد . زیرا :

( در دوران ظهور است که حتّی در گذشتگان هم مسرور می شوند وعدّه ای رجعت می کنند . در این دوران است که هیچ فقیری نمی ماند و هیچ گرسنه ای وجود ندارد ، و هیچ برهنه ای نیست و هیچ وامداری مقروض نیست ، و کسی غریب و اسیر نیست ، همه ی بیماری ها درآن زمان رخت برمی بندند و تمام مفاسد اصلاح می شود و...)  

3 – درخواست نصرت و یاری امام زمان (ع ):  

 از جمله دعاهائی که در روز ها و شب های ماه رمضان از خدا طلب می کنیم ، یاری و نصرت امام زمان (عج) از جانب خدا ، و درخواست توفیق یاری آن حضرت از جانب ما است :

الف : در دعای روز های ماه رمضان از خداوند می خواهیم :

« خدایا... تو به خلافت رساننده ی محمّد و یاور محمّد و برتری بخش محمّد(ص) هستی . از تو می خواهم که وصیّ پیامبر و وصیّ وخلیفه ی محمد و قیام کننده ی به عدل از اوصیای محمد ( که درود تو  براو و براوصیای او باد )را یاری کنی . خداوندا یاری ونصر خود را نصیب او فرما » ( مفاتیح الجنان )

ب : در اعمال شب بیست و سوّم ، در تمام طول شب تا صبح ، درقیام و قعود ، ودرسجده و رکوع و... دعای سلامتی امام زمان (ع ) را باید زمزمه کرد :

« اَلّلهُمَّ کُن لِوَلِیِّکَ الحُجَّة بنِ الحَسَن...» خداوندا ، برای حجّة بن الحسن که صلواتت براو و بر پدران او باد ، دراین ساعت و در هر ساعت ، سرپرست و نگه دار و پیشوا  و یاور و راهنما و دیده بان او باش ، تا او را در زمینت به سلطنت بنشانی باتمام رغبت ، وبهره دهی اورا مدّت طولانی » (مفاتیح الجنان )

ج : در دعای روز سیزدهم این ماه از امام باقر(ع ) در ابتدای دعا ، اعتراف به اطاعت و ولایت پیامبر و تسلیم فرمان خدا وتسلیم فرمان آن ها بودن است . سپس در مورد امام زمان ع ادامه می دهد :

« خداوندا برمحمّد و آل محمّد درود فرست و دفاع کن از ولیّ خود و خلیفه و زبان گویای تو و قیام کننده ی به عدالت تو ، و بزرگ دارنده ی حریم تو ، و تعبیر کننده ی از تو و گویای حکم تو ، و چشم بینا و گوش شنوای تو ، و شاهد بر بندگان تو و حجّت تو بر خلقت ، و جهاد کننده ی در راه تو ، و کوشای در راه اطاعت تو ، و او را ودیعه ی خویش قرار ده که در حراست تو باشد ، و او را با لشکر پیروز خود یاری کن ، او را کمک کن و یاور او باش ، و مرا و پدر و مادر مرا و فرزندانم را از کسانی قرار ده که او را یاری می کنند و به وسیله ی او در دنیا و آخرت یاری می شوند . » ( اقبال الاعمال 144)

 د : و در دعای روز هیجدهم از همان حضرت ، شهادت می دهیم به عصمت اهل بیت ع و از خداوند توفیق تبعیّت و پیروی و یاری آن ها را طلب می کنیم :

« خداوندا ما در روز قیامت و در روز حادثه ی فراگیر و بزرگ شهادت می دهیم که اهل بیت پیامبر (ص) گناهی در برابر تو مرتکب نشده اند و معصیتی انجام نداده اند و اطاعتی از تو را ضایع نکرده اند . و شهادت می دهم که مولا و سرور ما صاحب الزّمان ، هدایت گر هدایت شده ی پرهیز کار پاک و مطهّر مورد رضایت حق است . خداوندا به وسیله ی او و به دستش ، مارا در مسیر هدایت و دلیل و حجّت بزرگ خویش قرار ده . و مارا با یاران و اعوان او محشور کن . به درستی که تو شنوای در خواست ها هستی » ( اقبال الاعمال 165 )

هـ : و در بخشی از دعای آماده شدن برای نماز عید فطر ، پس از درود و سلام و صلوات برپیامبر و اهل بیت و اعتراف به این که به وسیله ی آن ها هدایت شدیم . و این که آن ها ابواب الهی و ترجمان وحی الهی هستند . در مورد امام عصر (ع ) از خداوند چنین در خواست می کنیم :

« خداوندا درود فرست بر ولیّ منتظر امر تو و مورد انتظار فرج اولیای تو . خداوندا پریشانی را به وسیله ی آن امام جمع کن ، و پراکندگی امور را اصلاح فرما ، و به وسیله ی او ستم را بمیران و عدالت را آشکار کن ، و با عمر طولانی او زمین را زینت بخش . او را به یاری خود تقویت فرما ، و باترس در دل دشمن یاری کن ، یاور او را قدرت ده و خوارکننده ی او را خوار و ذلیل کن . دشمنان اهل بیت (ع ) را نابود ، و کسانی راکه به اهل بیت کید و مکر کردند به هلاکت برسان . به وسیله ی اهل بیت( ع) و امام عصر( ع ) سران ضلالت و گمراهی  و بدعت گزاران و نابود کنندگان سنّت ها و  عزّت یافتگان درراه باطل را درهم بشکن . به وسیله ی آن حضرت به مؤمنان عزّت بده و کافران و منافقان و همه ی بی دینان و مخالفان را در شرق و غرب زمین ذلیل و خوار گردان . ای مهربان ترین مهربانان » ( ربیع الانام 229 )

 4 – شکایت از دوران غیبت :

فرازهائی از نجواها و درد دل های مهمانان ضیافت الهی ، گله و شکایت از دوران طولانی غیبت است ، شکایت هجران و فراق ، شکایت کوتاه بودن دست آن ها از دامان پر مهر و کرم اهل بیت ع و دعا و درخواست پایان این دوران درد و فراق :

هرشب در بخشی از دعای افتتاح ، این چنین با خدا از درد فراق می گوئیم :

« پروردگارا ما به تو شکایت می کنیم ازفقدان پیامبرت که درود تو براو و برآلش باشد ، و از غیبت امام ما و بسیاری دشمنان ما و کمی عددمان ، و فتنه های سخت برما ، و غلبه ی محیط روزگار برما ، پس بر محمّد و آلش (ع ) درود فرست و مارا در همه ی این امور یاری کن . به پیروزی نزدیکی از جانب خود ، و برطرف ساختن رنج و سختی و نصرت با اقتدار و عزّت و سلطنت حقّه که تو آشکار گردانی ، و رحمتی از توجّهت که بر همه ی ما شامل گردد . »

5 – شب قدر ، شب امام زمان (عج ) :

از برجسته ترین ویژگی های ماه مبارک رمضان ، قرار گرفتن شب های قدر در این ماه است : ( شب نوزدهم ، یا شب بیست و یکم و یاشب بیست و سوّم ) و به تعبیر قرآن و روایات اهل بیت (ع ) آن لیله ی مبارکه و لیلة القدر که ارزش آن برتر از هزارماه ( حدود هشتاد و سه سال عمر طبیعی یک انسان ) است ، شب نزول قرآن ، شب نزول فرشتگان الهی به محضر حجّت خداوند ، شب تقدیر و تصویب مقدّرات و سرنوشت انسان ها تا سال بعد ، شب فرود روح القدس به همراه ملائکه ی مدبّرات امور هستی ، و شب سلامتی و نزول برکات الهی تا طلوع فجر است . و شب رحمت و مغفرت و باز شدن در های بهشت بر روی بندگان خاص خدا است .

 در این مقاله قصد بررسی و مطالعه ی همه ی ابعاد شب قدر نیست و هدف ، اشاره به ارتباط عمیق و تنگاتنگ این شب عظیم با پیامبر و اهل بیت او و امام عصر ارواحنا فداه است :

الف : از جمله امور مستحبی در اعمال شب های قدر ، به سر گرفتن قرآن و در پناه آن قرار گرفتن و خداوند را به خودش و چهارده نور مقدّس سوگند دادن است .( در پناه دوثقل اکبر و اصغر قرار گرفتن )

ب : امام علی بن ابیطالب (ع) به ابن عباس فرمودند :

« شب قدر در هر سالی هست و در آن شب امر یک سال نازل می شود و برای این موضوع بعد از رسول خدا والیانی وجود دارند » ابن عباس پرسید آن والیان چه کسانی هستند ؟ امام ع فرمودند : « من و یازده فرزند من ، امامان محدَّث » ( کنز الدقائق 14/ 359 )

ج : از امام باقر (ع ) در حدیث مفصّلی نقل شده که :

« ... آن شب که حضرت رسول (ص) به معراج تشریف بردند از آسمان ها برنگشتند مگر این که خداوند به او آن چه بوده و آن چه که بعد خواهد بود آموخته بود . و بسیاری از علومش علم جُملی ( کوتاه و مختصر ) بود که تفسیر آن ها شب های قدر می آید ، و هم چنین علی (ع ) علوم جُمَلی را می داند که تفسیر آن ها در شب های قدر روشن می شود ، همچنان که برای رسول خدا می آمد ....و این امر در مورد جانشینان علی ع ادامه دارد ... » (کافی 1/250 )

از این روایت و روایات دیگر هم برمی آید که نزول قرآن در شب های قدر اختصاص به زمان پیامبر (ص ) ندارد و در هر شب قدر ، قرآن با تفصیل و جلوه ی دیگری  بر قلب امام زمان نازل می شود .

د : واز امام موسی بن جعفر (ع ) روایت شده که فرمودند :

« هیچ فرشته ای را خداوند برای امری فرود نمی آورد مگر این که با امام آغاز می کند . پس آن امر را به امام عرضه می کند . به درستی که آمد و شد فرشتگان از جانب خدا با صاحب این امر است . » ( نور الثقلین 5/ 394 )

سخن آخر :

و بازهم سلام و درود برماه صیام ، ماه رمضان ، ماه ضیافت بزرگ الهی ، اوّلین ماه هرسال درتقویم اهل بیت (ع ) ، فضای معطّر و بهاری قرآن ، که در لحظه لحظه های شب ها و روز های آن ، و آن به آن لیالی قدر آن ، شمیم عترت و ولایت اهل بیت (ع ) به مشام جان های آماده و مشتاق می رسد .

و نجواها و زمزمه های دلدادگان ، در رواق های ملکوتی رمضان ، نشان گر نهایت شور و عشق و شوق آن ها در فراق یوسف زهرا (س) زیباترین جلوه ی جمال حق در پهنه ی هستی است .

ستاره دیده فرو بست و آرمید بیا

شراب نور به رگ های شب دوید بیا

زبس به دامن شب اشک انتظارم ریخت

گل سپیده شگفت و سحر دمید بیا

شهاب یاد تو در آسمان خاطر من

پیاپی از همه سو خط زر کشید بیا

زبس نشستم و با شب حدیث غم گفتم

زغصّه رنگ من و رنگ شب پرید بیا

به گام های کسان می برم گمان که توئی

دلم زسینه برون شد زبس طپید بیا

نیامدی که فلک خوشه خوشه پروین داشت

کنون که دست سحر دانه دانه چید بیا

( بخشی از شعر سیمین بهبهانی )

 حاجیان